Jakub Górski (1525-1585) – pisarz teologiczny, rektor Akademii Krakowskiej,  kanonik płocki, krakowski, archidiakon gnieźnieński, archiprezbiter kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Krakowie, sekretarz Stefana Batorego

Jakub Górski herbu Szeliga urodził się w 1525 r. we wsi Górki Borze w ziemi liwskiej. Był synem Jana i Anny. Kandydując na archidiakona gnieźnieńskiego, przedstawił kapitule katedralnej wywód swojego szlachectwa. Powołani świadkowie zeznali, że po ojcu jest herbu Szeliga, po matce herbu Prus, po babce ojczystej Katarzynie herbu Chorągiew, a po babce macierzystej, też Katarzynie, herbu Ślepowron. Jego brat Franciszek był w latach 1570-1578 wojskim liwskim. We wczesnej  młodości prawdopodobnie pobierał nauki w jednej ze szkół parafialnych. W pobliżu jego rodzinnej wsi działały one w Korytnicy, Starym Liwie i Pniewniku. Wielu ich uczniów od pierwszej połowy XV oraz w XVI w. podejmowało studia w Krakowie, a niektórzy także zagranicą. Byli to nie tylko synowie miejscowej drobnej szlachty, ale także synowie chłopscy i liwskich mieszczan. Po ukończeniu studiów zostawali nauczycielami, notariuszami, proboszczami. Część awansowała w hierarchii kościelnej oraz w kancelariach książęcych czy królewskich. Jakub Górski w  dniu 24 kwietnia 1542 r. został przyjęty w poczet studentów Wydziału Sztuk Wyzwolonych  Akademii Krakowskiej. Był uczniem profesora Zygmunta Obrębskiego , znawcy filozofii arystotelesowskiej. Górski ok. 1550 r. zdobył stopień bakałarza, a między 1550 a 1551 stopień magistra. Stopień mistrzowski posiadał już w lutym 1551 r. Od 1551 do 1554 r. pracował poza Krakowem, zapewne jako nauczyciel w jednej ze szkół parafialnych. Mając 24 lata, został księdzem. W 1554 roku powrócił do Akademii Krakowskiej. Od półrocza zimowego 1554/1555 wykładał  filozofię i retorykę na Wydziale Artystycznym . Jednocześnie objął rektorat szkoły katedralnej na Wawelu, który sprawował do początku 1556 r. W półroczu zimowym 1555/1556 otrzymał katedrę w Kolegium Mniejszym, gdzie miał wykłady z retoryki pt. „O doskonałości Mówcy”. Od 1560 r. wykładał w Kolegium Większym , pełniąc także funkcje dziekana wydziału Artystycznego. W latach 1558-1563 oprócz wykładów z retoryki ogłaszał traktaty teologiczne oraz publikował podręczniki z zakresu teorii retoryki i dialektyki. Pierwsza jego praca poświęcona retoryce, pt. „De periodis atque numeris oratoriis libri duo” ukazała się w 1558 r. Była ona  próbą „ ujęcia zagadnień retorycznych w ujednolicony system. Dzieło to, będące nawiązaniem do dokonań naukowych Johannesa Sturma, niemieckiego reformatora szkolnictwa, najsłynniejszego pedagoga XVI wieku i założyciela szkoły nowego typu, czyli gimnazjum , zostało uproszczone i dostosowane do rodzimych potrzeb”. W 1558 r.,  Słynna miała miejsce dysputa z Benedyktem Herbestem, wybitnym znawcą wymowy na Uniwersytecie Krakowskim, dotycząca zagadnień retoryki. Druga praca Gorskiego, wydana w 1559 r. pt. „De generibus dicendi” była poświęconą stylistyce i określeniu charakterystyki i typologii rodzajów wypowiedzi oraz wyjaśnienie zagadnienia stylu i rodzaju wymowy. Kolejny podręcznik, wydany w 1560 roku pt. „De Figuris, tum grammaticis, tum rhetoricis, libri quinque, nunc recens aediti” został napisany przez Górskiego podczas jego pobytu w klasztorze Benedyktynów w Tyńcu. Przebywał on tam w czasie zarazy panującej w Krakowie. Wszystkie te prace odgrywały ważna rolę w edukacji studentów i zapoznania ich „z klasycznymi formami języka łacińskiego oraz wzbudziły w nich zamiłowanie  do kultury renesansowej, a także założeń humanizmu”. Od 1561 r. Gorski brał udział w polemikach religijnych. Prezentował postawę gorliwego obrońcę spraw wiary katolickiej i uczestnika kontrreformacyjnej walki z herezją. W 1563 roku polemizował z poglądami Grzegorza Pawła z Brzezin przywódcy unitarian polskich, który negował nieśmiertelność duszy oraz istnienie Trójcy Świętej.  W latach 1563-1567 uzyskał urlop z Akademii Krakowskiej i wyruszył do Włoch . Od lutego 1563 r. uczęszczał w Padwie na wykłady z filologii łacińskiej i teologii , a później studiował prawo. Następnie przeniósł się do Rzymu na studia, gdzie  15 czerwca 1566 r. uzyskał stopień doktora obojga praw. Rok później, wraz z orszakiem Piotra Barzego, kasztelana przemyskiego odwiedził Neapol i Genuę, a po mianowaniu kasztelana ambasadorem królewskim w Hiszpanii brał udział w jego misji. Po powrocie do kraju w drugiej połowie 1567 roku podjął pracę na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Krakowskiego, a w 1571 roku powołany został na stanowisko profesora na katedrze  „novum iurum” na Wydziale Prawa . W 1573 r. Jakub Górski sprawował urząd podkanclerzego w Akademii Krakowskiej, a w 157 r. został jej rektorem. Godność tą pełnił ośmiokrotnie aż do 1585 roku. Wspierał jezuitów i od 1571 r. , gdy  przez biskupa Piotra Myszkowskiego została mu nadana  kanonia katedralna w Płocku otrzymał wiele godności i beneficjów kościelnych z czasem pojawiły się wysokie godności kościelne. Był kanonikiem płockiej kapituły katedralnej, archidiakonem gnieźnieńskim, kanonikiem krakowskim i archiprezbiterem kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Krakowie. Zmarł po długoletniej chorobie 17 czerwca 1585 r. Został pochowany w katedrze na Wawelu.

Album Studiosorum Universitas Cracoviensis ab anno 1490 ad annum 1551, ed. A. Chmiel, vol. 2, Cracoviae 1892, s. 309. op. cit., s. 309, H. Barycz, Dzieje nauki polskiej w dobie Odrodzenia, Warszawa 1957, s. 94, H. Barycz, Górski Jakub, [w:] Polski Słownik Biograficzny, red. K. Lepszy, t. VIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1959–1960, s. 438, H. Barycz, Pierwsza polemika religijna Jakuba Górskiego, „Reformacja w Polsce” 1935, t. VI, s. 179, Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364–1764, red. K. Lepszy, Kraków 1964, s. 289,  J. Fijałek, Szczegół z życia Jakóba Górskiego, „Kwartalnik Historyczny” 1895, R. 9, s. 247, J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej, t. II, Gniezno 1883, s. 96, A. Kruszewski , Ksiądz Jakub Górski (ok. 1525-1585)- humanista , logik, filolog, teolog, obrońca wiary i rektor Uniwersytetu Krakowskiego ( rys biograficzny), „Zeszyty Korytnickie”, Korytnica 2011, z. 3, s. 41- 55, K. Morawski, Jakub Górski: jego życie i dzieła, Kraków 1892, s. 250, S. Ziemski, Jakub Górski jako logik i filozof, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1977, t. 22/3, s. 442.

Mirosław Roguski